Urlop macierzyński to prawo przysługujące każdej kobiecie, zatrudnionej w ramach umowy o pracę.
Ciąża, poród, nowe obowiązki związane z opieką i wychowaniem dziecka, to bardzo ważne momenty w życiu każdej kobiety. Urlop macierzyński gwarantuje czas, konieczny do nabrania sił po porodzie i pozwala oswoić się z nową rolą.
Praca w branży farmaceutycznej jest o tyle specyficzna, że kobieta w trakcie ciąży ma styczność zarówno z osobami chorymi, jak i środkami chemicznymi. Warto wiedzieć, że urlop macierzyński może rozpocząć się jeszcze przed porodem. Jakie są zasady udzielania urlopu macierzyńskiego, ile trwa i jak wygląda w kontekście pracy w aptece? Oto krótki poradnik.
Urlop macierzyński – najważniejsze zasady
Każda kobieta w ciąży, która jest zatrudniona na umowę o pracę, jest chroniona prawnie w trakcie okresu ciąży i urlopu macierzyńskiego. Wymiar urlopu macierzyńskiego pozostaje niezmienny od 2016 r. – trwa maksymalnie 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, natomiast zwiększa się, jeżeli kobieta urodziła bliźniaki lub trojaczki. Z puli 20 tygodni, wedle prawa, 14 tygodni jest obowiązkowych, natomiast pozostałe 6 tygodni kobieta może, ale nie musi wykorzystać (art. 180 §1 Kodeksu pracy).
Rozwiązaniem dla pań, które chcą wrócić szybciej do obowiązków zawodowych, jest przekazanie 6 tygodni urlopu ojcu dziecka (w formie tak zwanego „urlopu tacierzyńskiego”). Jest to możliwe tylko w sytuacji, gdy pracownica wykorzystała co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego (art. 180 § 2 Kodeksu pracy). Obecnie ustawodawca nie przewiduje dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Niemniej jednak okres 6 tygodni, w wyniku zmian kodeksu pracy, które weszły w życie w 2017 r., został doliczony do urlopu rodzicielskiego. W związku z powyższym łączny urlop po urodzeniu dziecka wynosi 52 tygodnie, zaś przy ciąży mnogiej 54 tygodnie i jest podzielony na dwa etapy: macierzyński w wymiarze 20 tygodni oraz rodzicielski w wymiarze 32 tygodni (i odpowiednio 34 tygodni w przypadku ciąży mnogiej – art. 182 Kodeksu pracy). Co ważne, pracownica może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego przed porodem (maksymalnie 6 tygodni – art. 180 §2 Kodeksu pracy).
Istotną kwestią jest zasiłek macierzyński, który przysługuje na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim. Wynosi on 100% pensji przez pierwsze 20 tygodni, a następnie zmniejsza się do 60%. W sytuacji, gdy kobieta deklaruje, że zostanie z dzieckiem przez cały rok po porodzie, otrzymuje 80% zasiłku. Jeśli należny zasiłek wynosi mniej niż 1000 zł, przewidziane jest wyrównanie do tej kwoty (art. 31 ust. 1-3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Urlop macierzyński a umowa zlecenie
Urlop macierzyński nie przysługuje kobietom, które pracowały na umowę zlecenie. Jednakże, jeśli opłacały dobrowolnie składki zdrowotne, przysługuje im zasiłek macierzyński. Został on wprowadzony jako dodatkowe wsparcie finansowe, dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, bezrobotnych, studentów oraz rolników. Wysokość tego zasiłku wynosi minimalnie 1000 zł, wypłacanych co miesiąc przez rok.
Czy na urlopie macierzyńskim można pracować?
Kobieta, która przebywa na urlopie macierzyńskim, może pracować, jednak na szczególnych zasadach. Może podjąć pracę u swojego pracodawcy dopiero po 14 lub 20 tygodniach urlopu macierzyńskiego. Jeśli jednak chce podjąć obowiązki zawodowe, realizowane na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, może to zrobić bez konsekwencji finansowych związanych z wynagrodzeniem za urlop lub zasiłek macierzyński. Umowa zlecenie na urlopie macierzyńskim, która wykonywana jest u tego samego pracodawcy, u którego zatrudniona jest kobieta na umowę o pracę, także nie zmniejsza wysokości wynagrodzenia za urlop macierzyński.
Specyfika pracy w aptece w kontekście ciąży
Kobieta w ciąży chroniona jest przez prawo i nie może wykonywać niektórych prac. Praca w aptece wiąże się z narażeniem zdrowia i życia matki oraz dziecka, ze względu na kontakt z chemikaliami, lekami oraz klientami apteki, czyli osobami chorymi. Pracodawca powinien w takiej sytuacji zwolnić przyszłą matkę z obowiązku pracy lub zmienić jej stanowisko (np. praca w biurze), o ile istnieje taka możliwość. W takim wypadku potrzebne jest zaświadczenie lekarskie. Należy zaznaczyć, że pracownica zwolniona z obowiązku wykonywania pracy będzie otrzymywała 100% wynagrodzenia.
Dodatkowo warto pamiętać o tym, że urlop macierzyński nie jest wliczany do stażu pracy, który jest wymagany w przypadku awansu na kierownika apteki.
Bibliografia:
- Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2018., poz. 917).
- Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z 25 czerwca 1999 r. (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm).
- „Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne w 2017 r.”, Infor PL S.A.
