Kariera magistra farmacji w aptece ogólnodostępnej to, oprócz pełnienia misji, jaką niesie ze sobą ten zawód, także możliwość awansu. Farmaceuta po spełnieniu wielu wymagań może zostać kierownikiem placówki. Wiąże się to jednak nie tylko z nobilitacją i wzrostem wynagrodzenia ale również z szeregiem nowych obowiązków.

Obowiązki

Kierownik apteki posiada ustawowo uregulowane obowiązki, które dotyczą różnych stref funkcjonowania placówki.

Organizacja pracy w aptece

• Organizacja pracy w aptece, szczególnie z uwzględnieniem zapewnienia koniecznej obsady magistrów farmacji z prawem wykonywania zawodu w stosunku do godzin czynności apteki i w zgodności z Kodeksem pracy.
• Nadzór nad prawidłowym przyjmowaniem, wydawaniem, przechowywaniem i identyfikacją produktów leczniczych i wyrobów medycznych zgodnie z wymogami prawa farmaceutycznego, prawidłowym sporządzaniem leków recepturowych i leków aptecznych oraz udzielaniem informacji o lekach.
• Zapewnienie nabycia w terminie uzgodnionym z pacjentem poszukiwanego produktu leczniczego, w tym również leku recepturowego.
• Kierownik apteki zobowiązany jest do zakupu produktów leczniczych oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych objętych refundacją, wyłącznie od podmiotów posiadających zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej oraz ich wydawanie zgodnie z art. 96 Prawa farmaceutycznego.
• Wstrzymywanie lub wycofywanie z obrotu i stosowania produktów leczniczych po uzyskaniu decyzji właściwego organu.
• Przekazywanie leków przeterminowanych do utylizacji podmiotom uprawnionym oraz prowadzenie dokumentacji z tym związanej.
• Prowadzenie ewidencji zatrudnionych w aptece osób wymienionych w art. 90 Prawa farmaceutycznego.
• Wnioskowanie do WIF o zwolnienie z prowadzenia środków odurzających grupy I-N i substancji psychotropowych grupy II-P.

Realizacja recept

• Odpowiedzialność za realizowanie recept przez fachowy personel apteki zgodnie z zasadami opisanymi w prawie farmaceutycznym oraz w rozporządzeniu w sprawie recept, a także za jakość innych pełnionych usług farmaceutycznych.
• Zawiadamianie NFZ o każdym przypadku zniszczenia, utraty lub kradzieży recept w terminie 7 dni od daty ujawnienia tego faktu lub ustąpienia siły wyższej.
• Przechowywanie recept w sposób uporządkowany, pogrupowanych według daty realizacji recepty w sposób zapewniający ochronę danych osobowych pacjentów oraz osób wystawiających i realizujących receptę, a także ich dostępność dla uprawnionych osób fizycznych i pracowników NFZ oraz organów PIF.

Kształcenie przyszłych farmaceutów oraz techników farmaceutycznych

• Nadzór nad praktykami studenckimi oraz praktykami techników farmaceutycznych.
• Wydawanie zaświadczeń technikom farmaceutycznym potwierdzających odbycie praktyk podyplomowych.

Przekazywanie danych dotyczących funkcjonowania apteki odpowiednim instytucjom

• Przekazywanie Prezesowi Urzędu Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych informacji o niepożądanym działaniu produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.
• Przekazywanie organom Inspekcji Farmaceutycznej informacji o podejrzeniu lub stwierdzeniu, że dany produkt leczniczy nie odpowiada ustalonym dla niego wymaganiom jakościowym.
• Przekazywanie okręgowym izbom aptekarskim danych niezbędnych do prowadzenia rejestru farmaceutów przewidzianego ustawą o izbach aptekarskich.
• Przekazywanie do WIF określonych informacji o obrocie i stanie posiadania określonych produktów leczniczych i wyrobów medycznych.
• Zawiadomienie WIF o produktach leczniczych podrobionych, zepsutych, sfałszowanych lub dla których upłynął termin ważności, a zawierających w swoim składzie środki odurzające, substancje psychotropowe lub prekursory kategorii 1.

Reprezentowanie apteki wobec poszczególnych instytucji

• WIF – kierownik apteki może reprezentować przedsiębiorcę podczas kontroli apteki przez Wojewódzki Inspektorat Farmaceutyczny na podstawie upoważnienia, gdyż WIF kontroluje przedsiębiorcę prowadzącego aptekę.
• NFZ – wyłączne reprezentowanie apteki względem podmiotu zobowiązanego do finansowania świadczeń ze środków publicznych w zakresie zadań realizowanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Aptekę może też reprezentować upoważniony przez kierownika farmaceuta, wyznaczony do zastępowania kierownika apteki.
• OIA – kierownik apteki przekazuje do OIA dane niezbędne do prowadzenia rejestru farmaceutów.

Prowadzenie właściwej dokumentacji

• Ewidencja sporządzanych w aptece recept farmaceutycznych oraz zrealizowanych zapotrzebowań.
• Ewidencja produktów leczniczych sprowadzanych z zagranicy, dla których nie ma obowiązku uzyskania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu.
• Ewidencja sporządzanych leków recepturowych, leków aptecznych i produktów homeopatycznych.
• Prowadzenie książki laboratoryjnej.
• Dokumentacja przekazanych do utylizacji przeterminowanych i zniszczonych produktów leczniczych i wyrobów medycznych.
• Sporządzanie raportów o podjętych działaniach zabezpieczających w sprawie wstrzymania lub wycofania z obrotu produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.
• Ewidencja przychodu i rozchodu środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów. Ewidencję może też prowadzić farmaceuta upoważniony przez kierownika apteki posiadający 2-letni staż pracy w aptece, który wyraził na to pisemną zgodę.

Umożliwienie przeprowadzenia kontroli apteki

• Udostępnienie do wglądu recept oraz innych dokumentów związanych z wystawianiem, realizacją i przechowywaniem recept.
• Udzielanie kontrolującemu ustnych lub pisemnych informacji i wyjaśnień w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli.

Zastępstwo

W godzinach otwarcia apteki musi znajdować się w niej kierownik lub osoba z uprawnieniami kierownika, czyli posiadająca wieloletnie doświadczenie w pracy farmaceuty.

W celu powierzenia zastępstwa na okres krótszy niż 30 dni należy wystosować pisemne upoważnienie, na którym podany jest termin nieobecności kierownika oraz osoba z uprawnieniami, która będzie go zastępowała. Jeden egzemplarz dokumentu należy przekazać do NFZ przed lub razem ze składanym zestawieniem refundacyjnym, natomiast drugi powinien być przechowywany w aptece. Potwierdzenie    zastępstwa nie jest pełnieniem funkcji zastępcy kierownika, a ma jedynie na celu powierzenie obowiązków i odpowiedzialności w czasie nieobecności kierownika apteki w czasie krótszym niż 30 dni. Powierzenie zastępstwa dotyczy także tego czasu funkcjonowania apteki,  gdy kierownik jest nieobecny z uwagi na harmonogram pracy.

W przypadku nieobecności w pracy kierownika powyżej 30 dni należy wyznaczyć zastępcę. Powinien to być farmaceuta, który posiada uprawnienia do pełnienia funkcji kierownika apteki. Powierzenie zastępstwa wymaga powiadomienia w formie pisemnej Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego i Okręgowej Izby Aptekarskiej.

Zawiadomienie powinno zawierać:

• imię i nazwisko kierownika apteki,
• imię i nazwisko osoby zastępującej kierownika apteki,
• informację o spełnieniu przez osobę zastępującą wymagań dotyczących funkcji kierownika apteki,
• okres, na który powierzono zastępstwo,
• oświadczenie o wyrażeniu zgody na objęcie zastępstwa,
• przyczynę powierzenia zastępstwa,
• datę i podpis kierownika.

Jeśli Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny wystawi pismo w sprawie akceptacji osoby pełniącej obowiązki zastępcy kierownika apteki, podmiot prowadzący przedkłada przedmiotowe pismo w odpowiednim oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia.

W związku ze zgłoszeniem osoby zastępującej kierownika nie ma konieczności aneksowania umowy na realizację recept.

Zastępstwo w obu przypadkach może powierzyć tylko aktualny kierownik apteki obecny w rejestrach WIF, OIA i NFZ.

Podsumowanie

Pełnienie funkcji kierownika apteki to nobilitacja zawodowa oraz wyższe wynagrodzenie, o czym można przekonać się, przeglądając zarobki pracowników aptek. Stanowisko powiązane jest z przyjęciem na siebie dodatkowej odpowiedzialności, lecz każdy magister farmacji został na to odpowiednio przygotowany w ciągu trwania ciężkich lat studiów zakończonych stażem w aptece. Zdobyta wiedza i doświadczenie farmaceuty powinny zostać wykorzystane w służbie społeczeństwu oraz przekazane przyszłym pokoleniom farmaceutów i techników farmaceutycznych. Piastowanie funkcji kierownika apteki to misja, której warto się podjąć – dla siebie i dla innych.  

Bibliografia:

1. Autor: Arkadiusz Przybylski – magister farmacji, kierownik apteki